اختلاف دمای قطب‌های خورشید
کیهان برای بشر امروزی سرشار از شگفتی و پرسش‌های بی‌پاسخ است. در این مجموعه‌ی مقالات هر هفته یکی این رازهای سربه مُهر منظومه‌شمسی را با هم مرور می‌کنیم.
همان‌طور که می‌دانید خورشید نزدیک‌ترین و یگانه ستاره‌ی منظومه‌ی شمسی به زمین است. به علت نزدیکی خورشید به ما شاید در ظاهر بتوانیم از تمام جزئیات آن سر در آوریم ولی به راستی این‌گونه نیست هنوز چند پرسش درباره‌ی خورشید وجود دارد که پاسخی برایش نداریم. یکی از این پرسش‌ها این است چرا دمای قطب شمال و قطب جنوب خورشید این‌قدر اختلاف دارند؟ شاید باور نکنید ولی لایه‌های بالایی این دو قطب حدود ۸۰ هزار درجه‌ی کلوین با یکدیگر اختلاف دارند.
فضاپیمای اولیس
این کشف را فضاپیمای اولیس که ۲۲ سال پیش با مشارکت ناسا و آژانس فضایی اروپا برای مطالعه‌ی میدان مغناطیسی خورشید ارسال شده بود انجام داد. این فضاپیمای حدود ۱۹ سال فعالیت کرد و اطلاعات زیادی درباره‌ی خورشید به ما داد. اولیس را به گونه‌ای پرتاب کردند تا کمی از صفحه‌ی منظومه‌ی شمسی بالاتر قرار گیرد. در واقع این فضاپیما را در جهت عکس خورشید و به سمت مشتری پرتاب کردند سپس اولیس با استفاده از گرانش مشتری توانست از صفحه‌ی منظومه‌ی شمسی بلند شود و در یک مدار قطبی به دور خورشید قرار بگیرد. اولیس هر بار که از قطب‌های خورشید می‌گذشت نخستین داده‌ها را از قطبین خورشید به ما می‌داد که تاکنون هیچ فضاپیمایی چنین نمایی را تجربه نکرده بود البته از فاصله‌ی دور و حدود ۳۰۰ میلیون کیلومتری خورشید می‌گذشت. هدف این فضاپیما این بود که میدان مغناطیسی خورشید را بررسی کند ولی میدان مغناطیسی در دو قطب یکسان نبود. البته از دهه‌ی پنجاه میلادی می‌دانستیم که هر ۱۱ سال یک بارجهت میدان مغناطیسی خورشید عوض می‌شود یعنی جای قطب شمال و جنوب مغناطیسی خورشید با هم جا‌به‌جا می‌شود. درنتیجه باید رفتار قطب‌های مغناطیسی خورشید با یکدیگر هم‌سان باشد ولی این گونه نیست یعنی دما و شدت بادهای خورشید از قطبین یکسان نیست انگار چیزی درون خورشید ناهمسان است که تا به امروز هیچ فرضیه‌ی و مدل اخترفیزیکی جدّی در این زمینه منتشر نشده است.
منابع:
