اوسیریس-رکس (OSIRIS-Rex) بر روی سیارک بنو (BENNU) فرود آمد
تصویری از فضاپیمای اوسیریس-رکس OSIRIS-REx) ( ناسا، در حالی که بازوی نمونه‌گیری‌اش را باز کرده و به سطح سیارک بنو نزدیک می‌شود.
واشنگتن؛ فضاپیمای اوسیریس-رکس در بیست اکتبر برای مدت کوتاهی سطح سیارک بنو را لمس کرد اما ممکن است چند روز طول بکشد تا دانشمندان پروژه، مطمئن شوند که مقدار ماده‌ی جمع‌آوری شده از سطح سیارک، برای بازگشت به زمین کافیست.
بازوی فضاپیمای اوسیریس-رکس برای نمونه‌گیری از این سیارک در ساعت 6:12 بعدازظهر به وقت گرینویچ، بر روی گودالی با نام “بلبل” فرود آمد. بازوی رباتیک نمونه‌برداری اوسیریس-رکس موسوم به TAGSAM touch) and go sample acquisition mechanism) سطح سیارک را قبل از اینکه فضاپیما طبق برنامه از آن عقب‌نشینی کند، لمس کرد.
به نظر می‌رسد این روش طبق برنامه پیش رفته است. “همه چیز دقیقاً عالی پیش رفت.” دانته لائورتا، محقق اصلی اوسیریس-رکس در دانشگاه آریزونا، بلافاصله پس از تلاش برای نمونه‌گیری، در تلویزیون ناسا گفت:”به نظر می‌رسد فضاپیما بی‌عیب و نقص عمل کرده است.”
TAGSAM، که بی‌شباهت به فیلتر هوای اتومبیل نیست، در مدت زمان کوتاهی که روی سطح سیارک بود با شلیک حجمی از گاز نیتروژن، باعث بلند شدن مواد ریز روی سطح شده و این مواد را داخل دستگاه جمع‌آوری کرد. هدف این مأموریت جمع‌آوری حداقل 60 گرم ماده است؛ البته TAGSAM می‌تواند تا دو کیلوگرم ماده را نیز جمع‌آوری کند. مدتی زمان لازم است تا تیم پروژه بفهمند چه مقدار ماده جمع‌آوری شده است.
این فضاپیما در هنگام نزدیک شدن به سطح بنو و عقب‌نشینی از آن، اطلاعات کمی را به زمین مخابره کرده است اما هنگامی که به یک فاصله‌ی امن از سیارک برگردد، شروع به ارسال تصاویر و سایر داده‌های جمع‌آوری شده در طول مانور TAG خواهد کرد.
لائورتا، که برای تصاویر گرفته شده از سطح سیارک در لحظه‌ی تلاش برای نمونه‌گیری، لحظه‌شماری می‌کند، می‌گوید: “تصاویری که هنگام کم کردن ارتفاع و رسیدن به سطح سیارک، در لحظه‌ی تماس و شلیک مخزن گاز گرفته شده، برای ما حائز اهمیت است.” “من واقعاً می‌خواهم بدانم که سطح سیارک چگونه واکنش نشان داده است.”
اگر محلی که اوسیریس-رکس به آن برخورد کرده است، غالبا شنی بوده باشد، ترکیدن گاز نیتروژن باید موجب پراکنده شدن ذرات روی سطح شده باشد. مایک مورو ، معاون مدیر پروژه‌ی اوسیریس-رکس در مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا (Goddard Space Flight Center)، گفت: “اگر TAG موجب پراکندگی ذرات روی سطح شده باشد، ما مواد زیادی برای نمونه‌گیری بدست آورده‌ایم.”
چند روز دیگر طول خواهد کشید تا تیم بتواند تخمین بهتری از مقدار مواد جمع‌آوری شده بدست آورد. این کار با چرخاندن آرام فضاپیما و اندازه‌گیری اختلاف ممان اینرسی آن با قبل از نمونه‌گیری، انجام می‌شود. لائورتا در جلسه‌ی توجیهی درباره‌ی تلاش برای نمونه‌برداری در ماه سپتامبر گفت: این باید تخمینی از مقدار مواد جمع‌آوری شده با دقت چند ده گرم باشد.
اگر تلاش برای نمونه‌گیری ناموفق یا مقدار مواد جمع‌آوری شده کمتراز 60 گرم باشد، این مأموریت امکان اقدام برای نمونه‌برداری دوم را نیز دارد. تلاش دوم احتمالاً در مکانی دیگر از سیارک، موسوم به اوسپری (Osprey) ، انجام خواهد شد.
پیدا کردن یک سایت نمونه‌برداری در بنو بسیار دشوارتر از آن بود که انتظار می‌رفت. مشاهدات بنو قبل از ورود اوسیریس-رکس در اواخر سال 2018 نشان می‌داد که سطح آن به طور کامل شنی است اما تصاویر گرفته شده از فضاپیما نشان داد که سطح آن پر از تخته سنگهایی است که در نمونه‌گیری تداخل ایجاد می‌کند. مهندسان ماه‌ها در حال توسعه‌ی نرم‌افزار کنترل جدیدی بودند تا راهکار دقیق‌تری برای دستیابی به مناطق مناسب‌تر جهت نمونه‌برداری از سطح سیارک، فراهم کنند.
این فضاپیما در مارس 2021 از مجاورت بنو خارج می‌شود و نمونه‌ها را در یک قوطی که در سپتامبر 2023 در صحرای یوتا فرود خواهد آمد، به زمین باز می‌گرداند. سپس این نمونه‌ها توسط دانشمندان در آزمایشگاه‌ها با استفاده از ابزارهای بسیار تواناتر از آنچه در فضاپیما هست، بررسی خواهند شد.
لوری گلیز، مدیر بخش علوم سیاره‌ی ناسا، ماه گذشته در جلسه‌ی توجیهی گفت: “بازگشت نمونه‌ها استراتژی مهمی برای ناسا و علوم سیاره‌ای است؛ ما می‌توانیم از امکانات کامل مطالعات خاک برای بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این مواد بکر و دست‌نخورده در آزمایشگاه‌های پیشرفته‌ی خود استفاده کنیم.”
اوسیریس-رکس، که با نام کاوشگر منشا، تفسیر طیفی، شناسایی منابع و کاوشگر امنیت رگولیت نیز شناخته می‌شود، در سپتامبر 2016 به عنوان سومین مأموریت در شاخه‌ی “مرزهای جدید” از مأموریت‌های علوم سیاره‌ای در رده‌ی متوسط، پس از دو مأموریت “افق‌های نو” به پلوتو و جونو به مشتری، پرتاب شد. کل هزینه‌ی برآورد شده این مأموریت 1.16 میلیارد دلار است.
منبع: spacenews.com/osiris-rex-touches-down-on-asteroid
