ده تلسکوپ شگفتانگیز: (۱۰) تلسکوپ بزرگ آفریقای جنوبی

آینهی بزرگ تلسکوپ SALT به آن اجازه میدهد تا به نمای کهکشانهای دوردست خیره شود.
عملکرد تلسکوپهای نور مرئی به دو ویژگی وابسته است: توانایی گردآوری نور رسیده از اجرام آسمانی، و توانایی کانونیکردن آن نور برای ایجاد تصویری روشن و واضح از آن اجرام. توانایی گردآوری نور بهطور مستقیم به اندازهی قطر دهانهی تلسکوپ، یا مساحت سطح گردآورندهی نور، بستگی دارد. در تلسکوپهای عظیم نجوم مدرن، برای گردآوری نور از یک یا چند آینه استفاده میشود. اندازهی این آینه مهمترین تکعامل تعیینکنندهی این است که هر تلسکوپ تا کجا را میتواند ببیند؛ زیرا هرچه جرم دورتر باشد، نوری که از آن میرسد کمفروغتر است.
همین اندازهی آینه است که باعث شده تلسکوپ بزرگ آفریقای جنوبی (SALT) لقب یکی از بزرگترینها را در میان شگفتانگیزترین تلسکوپهای جهان به خود اختصاص بدهد. این تلسکوپ، با قطر دهانهی ۱۱/۱ متر، میتواند کهکشانها و اختروشهای دوردستی را ببیند که یک میلیارد بار کمفروغتر از توانایی دید چشم انساناند. هیچ کارخانهای قادر نیست آینهای یکتکه به این ابعاد را – که تقریباً به اندازهی ساختمانی سهطبقه است – بسازد؛ بنابراین آینهی تلسکوپ SALT از مجموعهای از آینههای ششضلعی تشکیل شده و بسیار صیقلی و هموار است تا جایی که حتی ناهمواری کوچکی در آن تصویر تلسکوپ را خراب میکند.
اگر میتوانستیم شعلهی شمعی را روی ماه با چشم برهنه ببینیم، تیزچشمیمان برابر با قدرت دید تلسکوپ SALT بود. این درست که قطر دهانهی تلسکوپ SALT یازده متر است اما بخشی از طراحی آن لبههای آینه را میپوشاند. گشودگی واقعی دهانهی این تلسکوپ حدود ۹/۲ متر است. بنابراین SALT بزرگترین تلسکوپ جهان نیست؛ رصدخانههای کِک در هاوایی گشودگی دهانهی واقعیِ بزرگتری دارند ولی آنها هم در فهرست ما دومین تلسکوپهای بزرگ جهان هستند.